Wanneer heeft u een vaarbewijs nodig?

Met lekker weer een dagje op het water of genieten van een bootvakantie? Dan is het handig te weten wat de regels op het water zijn en of je een vaarbewijs nodig hebt voor het vaartuig. Zo zijn er verschillende bewijzen voor verschillende boten en gebieden.

Om meteen antwoord te geven op een belangrijke vraag: je hebt niet altijd een vaarbewijs nodig.

Varen zonder vaarbewijs

Wanneer kunt u zo het water op? U kunt varen zonder vaarbewijs op een boot met een maximale snelheid van 20 kilometer per uur en/of met een lengte van maximaal 15 meter. Overschrijdt de boot één van deze richtlijnen, dan moet u examen doen voordat je hier als schipper mee het water op gaat. De grenzen om zelf de boot te kunnen besturen zonder vaarbewijs zijn dus verbonden aan de snelheid die de boot kan bereiken en de lengte van het voertuig. Mensen denken vaak dat het aantal PK van de boot een rol speelt, maar dat is niet het geval. Over het algemeen wordt het niet aangeraden om zonder vaarbewijs het water op te gaan, zeker omdat er veel vaarregels zijn waar jij je aan moet houden.


Wanneer vaarbewijs verplicht?

Om het makkelijk te maken zetten we het even op een rij. Als de boot aan één of meerdere van onderstaande punten voldoet, dan moet er een gecertificeerde schipper aan boord zijn:

• Je sloep, zeil- of motorboot is langer dan 15 meter
• Je boot kan sneller dan 20 kilometer per uur varen
• Schepen die bedrijfsmatig worden gebruikt (verschillende soorten bewijzen)

De minimale leeftijd om een boot te besturen waarvoor een vaarbewijs nodig is, ligt op 18 jaar. Je kunt wel al eerder examen doen, alleen mag je dan nog niet als schipper plaatsnemen achter het roer.

Het verschil tussen Klein Vaarbewijs en Groot Vaarbewijs?

Voor kleine pleziervaartuigen bestaat het Klein Vaarbewijs. Dit vaarbewijs is verplicht voor het gebruik van waterscooters, jetski’s of motorboten die harder dan 20 kilometer per uur gaan. Let op! Ook een opblaasbare boot met meer dan 5 pk overschrijdt al snel deze snelheidslimiet. Verder is het vaarbewijs verplicht voor pleziervaartuigen die 15 meter tot 25 meter lang zijn. Slaagt uvoor het Klein Vaarbewijs, dan krijgt u ook meteen het Internationaal Vaarbewijs (ICC) voor dit soort vaartuigen toegekend.

Het Grootplezier Vaarbewijs is verplicht als schipper van boten vanaf 15 meter die een snelheid van minimaal 20 kilometer per uur behalen en toegang tot de grote wateren nodig hebben. Om het Groot Vaarbewijs te krijgen, moet u ook in het bezit zijn van het Klein Vaarbewijs.

Daarnaast zijn er nog het Beperkt groot vaarbewijs (BGVB) voor beroepsmatige vaart voor schepen tussen 20 en 40 meter lengte en het Groot vaarbewijs (GVB) voor de grote beroepsvaart. Maar zoals de namen al aangeven, gaat dit puur om de beroepsvaart.

Overzicht: wanneer vaarbewijs nodig:

	Soort voertuig	Afmeting boot	Snelheid	Leeftijd
Geen vaarbewijs	Zeilboot, roei-boot, waterfiets, kano	Tot 7 meter		Alle leeftijden
	Motorboot	Tot 7 meter	Maximaal 13 km per uur	Vanaf 12 jaar
	Zeilboot	7 tot 15 meter		Vanaf 16 jaar
	Pleziervaartuig of motorboot	Tot 15 meter	Minder dan 20 km per uur	Vanaf 18 jaar
Klein Vaarbewijs	Pleziervaartuig of snelle motorboot	15 tot 25 meter	Meer dan 20 km per uur	Vanaf 18 jaar
	Motorboten, waterscooters, jetski’s		Meer dan 20 km per uur	Vanaf 18 jaar
	Schepen voor bedrijfsdoeleinden	15 tot 20 meter		Vanaf 18 jaar
Groot Vaarbewijs	Pleziervaartuig of ander soort boot	25 tot 40 meter		Vanaf 18 jaar
	Boot met meer dan 12 betalende passagiers	Vanaf 20 meter		Vanaf 18 jaar

Wat betekent vaarbewijs 1 en vaarbewijs 2?

Los van de snelheid en de lengte, bepaalt vaarbewijs 1 of 2 welke wateren u mag bevaren. Met vaarbewijs 1 krijg je toegang tot de vaart op rivieren, kanalen en meren. Met vaarbewijs 2 mag je daarnaast ook alle open- en binnenwateren op, zoals Het IJsselmeer en de Waddenzee. In combinatie met het Klein of Groot vaarbewijs weet u zo met wat voor boot u welke wateren op mag met welke boot en welk bewijs.


Hoe behaal ik mijn vaarbewijs?

In Nederland bestaat geen praktijkexamen voor boten, in tegenstelling tot andere Europese landen. Wel zijn de kwaliteitseisen voor de Nederlandse toets hierom aangescherpt. Om het bewijs snel in handen te krijgen kun je een cursus volgen of zelf studeren via online trainingen en met de juiste boeken. Het examen wordt via een computer afgenomen. Dit kan bij het Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR).

Overigens moet je als bestuurder minimaal 18 jaar oud zijn om plaats te nemen achter het roer. Dat geldt voor alle boten waarvoor een bewijs nodig is. Het is wel mogelijk om al eerder examen te doen, maar je vaarbewijs gaat pas in op je achttiende verjaardag. Als je slaagt krijg je een uitslagbrief mee die je op je dan kunt inwisselen voor de officiële vaarbewijspas.

Wanneer je als achttienjarige geslaagd bent, krijg je na betaling en het nemen van een foto direct de officiële papieren mee. Je kunt je examen dus direct vieren met een boottocht.


Medische eisen voor vaarbewijs

Het is belangrijk dat je aan de medische eisen voldoet, om als bootbestuurder goedgekeurd te worden. Het gaat hierbij om een gezondheidsverklaring die je zelf invult. Wanneer je op één van de medische aandoeningen ‘ja’ invult, moet je nog een schriftelijke verklaring van een arts mee zenden voor goedkeuring. Een medisch adviseur van het Centraal Bureau Rijvaardigheden (CBR) beoordeelt vervolgens of de medische aandoening een beperking vormt voor je functioneren als schipper. Met een dyslexieverklaring kan het examen mondeling afgenomen worden.


Iemand aan het roer zonder vaarbewijs?

Ook als je op een boot vaart die minder hard gaat dan 20 kilometer per uur en korter is dan 15 meter, is het verstandig om op de hoogte te zijn van de regels en wetten op het water. Daarnaast is het in Nederland verplicht om het Binnenvaart Politie Regelement (BPR) bij je te hebben.

Vaart u toch met een boot waarvoor je een vaarbewijs nodig hebt maar je hebt er geen, dan kunt u flinke boetes krijgen. Daarnaast keert de verzekeringmaatschappij dan niet uit bij een ongeval. Dat geldt niet alleen voor schade aan de boot die u bestuurt, maar ook voor schade die je aan anderen toebrengt en waarvoor je aansprakelijk bent.


Vaarbewijs en mogelijke boete

Wanneer je als schipper wordt gecontroleerd op een boot die de snelheid van 20 kilometer per uur en/of een lengte van 15 meter haalt, kunt u een boete krijgen zonder Klein Vaarbewijs. Ook als u op het moment van controle langzamer vaart, kan het zijn dat u de boete van 550 euro moet betalen als u niet het bezit bent van de wettige papieren. Voor een groot schip geldt een boete van 1000 euro.

Het vaarbewijs is het enige rechtmatige officiële vaardocument dat erkend wordt door de Nederlandse en internationale autoriteiten. Als u uw vaarbewijs in Nederland haalt, is het de rest van uw leven geldig. Wanneer u een buitenlands vaarbewijs hebt, kunt u deze niet gebruiken wanneer u in Nederland het water op gaat. Bekijk ook goed door welke gebieden je mag varen, hiervoor kunnen ook boetes worden uitgedeeld. Het is tevens niet toegestaan om te racen met motorboten, de boete hiervoor bedraagt 240 euro.

De waterpolitie controleert tevens streng op alcoholgebruik bij schippers door middel van een ademtest. Zit er meer dan 0,5 promille in uw bloed, dan krijgt u bij controle een dagvaarding. In het uiterste geval kan naast een boete ook het vaarbevoegdheid worden ontzegd.

Kijk hier voor een overzicht van boetes op het water die je kunt voorkomen.


Ongelukken en schade invloed op bevoegdheid?

Zorg dat u altijd uw vaarbewijs meeneemt als u gaat varen en als deze voor de boot nodig is. Een ongeluk zit namelijk in een klein hoekje. Mocht er iets gebeuren waarbij je bijvoorbeeld schade oploopt of veroorzaakt, dan keert de keert de verzekeringmaatschappij alleen uit, als u in het bezit bent van een geldig vaarbewijs en verzekering.

Check voor je vertrekt ook altijd of de uitrusting van je boot in orde is. Er gelden allerlei regels om veilig op het water te vertoeven.


Boot huren, vaarbewijs nodig?

U kunt een boot huren zonder vaarbewijs, mits deze minder snel dan 20 kilometer per uur vaart en korter is dan 15 meter. Of een vaarbewijs verplicht is wordt over het algemeen aangeven door de eigenaar van de boot. Soms vragen verhuurders of verhuurbedrijven wel om enige vaarervaring van de schipper. Je kunt in dat geval een praktische vaarcursus doen, voor je bijvoorbeeld op vakantie gaat met de boot.

Tip: Als u niet goed bekend bent in een vaargebied, is het handig de app RiverGuide te gebruiken van Rijkswaterstaat. Deze helpt u vlot, veilig en slimmer te varen door middel van relevantie informatie voor onderweg. Denk hierbij aan sluizen en routeplanning op het water.


Varen in het buitenland

Voor Nederland en België geldt de snelheidslimiet en de lengte van de boot als richtlijn of u een vaarbewijs nodig hebt. Daarnaast heeft elk Europees land weer eigen regels. Als je met een zeilboot of motorboot de Nederlandse grenzen oversteekt moet je in het bezit zijn van een internationaal vaarbewijs (ICC). Zodra je het Klein of het Groot Vaarbewijs behaalt, krijg je automatisch ook een internationaal bewijs daarvan.

In veel Europese landen is zowel vaarbewijs 1 als vaarbewijs 2 noodzakelijk om het water op te mogen. Kijk goed bij je vaarbewijs voor welk gebied dit geschikt is als u de grens over wilt varen. Zorg ervoor dat u altijd uw ICC op zak hebt als u gaat varen. Ook moet de verzekering van de boot op orde zijn en moet de uitrusting van de boot goed functioneren. Zorg dat u goed voorbereid bent, want de boetes kunnen flink oplopen in het buitenland.

28-03-2022