Uitspraak KIFID onderstreept het belang van advies

Een recente Kifid-uitspraak benadrukt nogmaals hoe belangrijk het is dat een consument goed wordt geïnformeerd voorafgaand aan het maken van (in dit geval) de keuze tussen een vast of variabel pensioenuitkeringsproduct. Als consumenten een pensioenproduct met variabele uitkering kunnen afsluiten zonder advies in te winnen, dan rust op de verzekeraar als pensioenuitvoerder een zwaarwegende informatieplicht. De verzekeraar moet de consumenten zodanig informeren dat zij zelfstandig in staat zijn om dit complexe pensioenproduct te begrijpen. Het toont aan dat execution only zich niet, of slechts, zelden leent voor het maken van een keuze voor een variabel of vast pensioen.

Een consument met een variabel pensioen heeft bij Kifid een klacht ingediend over de jaarlijkse herrekening van de pensioenuitkering per 1 januari. Op basis van het beleggingsresultaat over het jaar 2019 was de consument van mening dat de pensioenuitkering per 2020 hoger moest zijn. Volgens de consument staat de uitkering niet in verhouding tot het rendement dat de verzekeraar over het voorgaande jaar heeft behaald. De consument vordert dat de verzekeraar de uitkering met het percentage verhoogt waarmee het pensioenkapitaal is gestegen. De consument is ook ontevreden over de communicatie over de werking van de rekenregels voor vaststelling van de uitkering. 

Kifid wijst de consument erop dat beleggingsresultaten niet rechtstreeks in een verhouding één op één worden toegedeeld aan de pensioenuitkering. Deze is gerelateerd aan de projectierente. Kifid stelt vast dat de verzekeraar de uitkering voor 2020 in overeenstemming met de wet en de verzekeringsvoorwaarden heeft toegepast. 

Maar Kifid stelt ook vast dat de consument bij het aangaan van het Uitkerend Beleggingspensioen onvoldoende is geïnformeerd over de invloed van de rente op het verwerken van het beleggingsresultaat op de uitkering. Kifid wijst erop dat de verzekeraar op dit punt een zwaarwegende zorgplicht heeft (art. 6:2 BW). Deze zorgplicht is afhankelijk van de omstandigheden van het geval en kan vanwege de maatschappelijke functie van een pensioenuitvoerder verder gaan dat wat op grond van de Pensioenwet wordt vereist. 

Kifid wijst op onderlinge samenhangende omstandigheden om aan te nemen dat op de verzekeraar een zwaarwegende informatieplicht rust ten aanzien van risico’s in de pensioenuitkering: 

1. De consument kon het pensioenproduct aangaan zonder advies in te winnen (execution only). Dit verplicht de verzekeraar zodanige informatie aan de consument te verstrekken zodat de consument in staat is om het product te doorgronden en ook de gevolgen voor de lange termijn te overzien.  
2. Het betreft ook een complex product waarvan de werking niet eenvoudig door de consument te begrijpen is; 
3. Het product draagt diverse risico’s die allen impact kunnen hebben op de hoogte van de uitkering. De consument draagt niet alleen het beleggingsrisico, maar ook het renterisico en het macro-langlevenrisico.  
4. De consument heeft weinig ervaring met het afsluiten van pensioenuitkeringsproducten. De consument kan slechts één een keuze maken en kan daarna zijn keuze niet meer wijzigen. Hiertegenover staat dat de verzekeraar wel de werking en de risico’s van het product kent. 

Het Kifid oordeelt dat de verzekeraar zich ervan moet vergewissen dat de consument een weloverwogen beslissing kan nemen voor het ontvangen van een variabele uitkering. De verzekeraar moet de consument waar nodig waarschuwen voor de risico’s die in het product besloten liggen. Het is daarmee de vraag of execution only zich überhaupt leent voor dit keuzemoment. Wij blijven pleiten voor een beter beschermingsniveau in het execution only kanaal en het zo toegankelijk mogelijk maken van advies, bijvoorbeeld door fiscale aftrek van advieskosten. 

In het belang van de consument is branchtorganisatie ADFIZ ook voorstander van een eenmalige switch-optie tijdens de uitkeringsperiode nadat de consument een keuze voor een vaste of variabele uitkering heeft gemaakt. Wij zullen dit bepleiten bij de nieuwe regelgeving voor de hervorming van het pensioenstelsel.